Yundujinbalin
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Yundujinbalin,Bari/bragri lamyn khiid and north khiid,Bari/ bragri lam Damtsigdorjyn khiid and north khiid,
Rinchen Number :
0
Type of Temple :
Monastic City
Aimag Temple located in :
Dundgovi
Sum Temple located in :
Saikhan ovoo soum
Old Aimag Name :
Tusheet Khan
Old Sum Name :
Tushee gunii khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Дундговь аймаг Сайхан овоо сум Барь ламын хийд. /Хойт хийд/ Түшээт хан аймгийн Говь Түшээ гүний хошуу одоогийн Сайхан овоо сумын нутаг сумын төвөөс зүүн урагш 18 км-т Онгийн голын баруун бие Цогт уулын өвөр Мэлхий дэнж хэмээх газарт энэхүү хийд төвхнөж байжээ.Уг хийдийн үүсэн байгуулагдсан тухайд үндэсний төв архивийн гар бичмэлийн фондод “...Сайшаалт ерөөлтийн арвандөрөвдүгээр /1809/ онд Онги голын баруун зах Цогт уулын газар сүм суварга хэд хэдийг байгуулж Дүйхнхор, Жүд, Цаннид, Манба, Манла дацан, Яр хайлан тэргүүтэн хурал байгуулсанд Чин улсын хааны зарлигаар “Өлзийгөөр арвижуулагч” нэр шагнажээ...” гэсэн баримт байна.Тус хийд нь 20-р зууны эхээр 200 орчим ламтай сүм дуганын тоо 17-д хүрсэн, намрын эхэн сарын 22-нд Майдар эргэдэг, зуны дунд сард ганжуур эргэдэг, ном судар хэвлэн олшруулдаг бархантай томоохон хийд байжээ.Тус хийдийн сахиус нь Улаан Жамсран сахиус байсан байна.Төрөөгийн арын овоо хэмээх овоог тахидаг ба хийдийн горооноос тусдаа Цагаан овооны энгэрт төвлөрч суудаг Чоймбол гавьж тэргүүтэй тантан чиглэлийн 4-5 зоч лам байдаг байжээ.Хийд хаагдахын өмнөх үеийн тэргүүн лам нь Минжүүр Ёнзон хамба гэж хүн байжээ.1937 оны эхээр Өмнөговь аймгаас төлөөлөгч Батжав, сахал Гэндэн нарын хүмүүс ирж хийдийн толгой лам нарыг баримчлан доод лам нарыг хүчээр хар болгон тарааснаас хийдийн үйл ажиллагаа бүр мөсөн хаагджээ.Уг хийдийн шашин номын нэр нь Гүндүжамбаалин нэртэй байсан бөгөөд 1990-ээд оны эхээр хурал номын үйл ажиллагааг нь сэргээн Гүндүжанлайлин хийдийг байгуулан ажиллуулж эхэлжээ.Барь ламын хийд нь нутгийн олны дунд хойд хийд гэж нэрлэгддэг бөгөөд уг хийдийн өмнөхөн талд хутагт ламын хийд буюу урд хийд оршдог байв.Ийнхүү хөрш зэргэлдээ хоёр хийдийг сүсэгтэн олон урд хойд хийд хэмээн нэрлэдэг байсан бололтой.Барь лам гэдэг нь 1781-1846 оны үед амьдарч байсан бөгөөд Түшээ чин вангийн хошууны номч Билигт эрдэнэ мэргэн Ханбо Дамцагдорж ажээ.Тэрбээр Банчинбогдоос мэргэн Ханбо цол, Манжийн хаанаас “номч билэгт” цол тус тус шагнагдаж 5-дугаар Богд Жавзандамбын Ёнзон багшаар залагдаж явжээ. Холбогдох эх сурвалж: 1.Ч.Банзрагч Б.Сайнхүү “Монголын хүрээ хийдийн түүх” УБ 2004 2.Гүндүжамбаалин хийдийн тэргүүн лам Батэрдэнэтэй хийсэн ярилцлага 2007.06.30 3.Сайхан овоо сумын иргэн 80 настай Даваа гуайтай хийсэн ярилцлагаас 2007.06.30
Description of location :
The site is located on the west bank of the Ongiin river in the valley of Melkhi Tavga. It is 18Km south-east of the sum centre. The site is surrounded by the Tsogt mountain, the Tsogt ovoo, and two Saikhan ovoos on the north-east side, Janjin ovoo on the east side and the Shashir ovoo in front of it.
GPS readings :
North 45° 20’ East 104° 00’
Estimated site dimensions (metres) :
Side1: 150 Side2: 150 Side3: Side4: Side5: Side6:
Revived temple on site :
Yes
Status of site at time of survey :
The monastic site is beautiful in its ruined state as well! Due to its location many temple walls, made of brick and mud, survived, as well as monks’ dwellings. Terracotta fragment, roof pieces are exhibited in the museum, which has opened on the site. A revived temple is situated here as well. Therefore, the place is safe from relic hunters. There is a beautiful view over the remnants of Khutagt lamiin Khiid. A very big brick-burning stove and bases of 4-5 buildings of Chinese dwellers are situated on the bank of Ongi River. Remnants of Lovonjalbiin Süm are visible nearby on the hillside.
Site used for other purpose :
музей ч бий .
Date of founding the monastery/temple :
1804
Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1937-1938 - Ярилцлагын дугаар:Ts.Dashdorj
Огноо хаагдсан: 1927-1928 - Ярилцлагын дугаар:A 39
Огноо нураагдсан:: 1938 - Ярилцлагын дугаар:Saikhan ovoo soum
Site used for other purpose :
музей ч бий .
Old monastery/temple revived:
Yes
Revived temple register number:
ДУСО 015
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Нэр, цол хэргэм : N.Davaa - Ярилцлагын дугаар: A 40
Нэр, цол хэргэм : Tserenchimed - Ярилцлагын дугаар: A 40
Нэр, цол хэргэм : D.Sodnom - Ярилцлагын дугаар: A 40
Нэр, цол хэргэм : Vangan - Ярилцлагын дугаар:
Нэр, цол хэргэм : Dugar - Ярилцлагын дугаар:
Нэр, цол хэргэм : Sugarragchaa - Ярилцлагын дугаар:
Нэр, цол хэргэм : Jiijaa - Ярилцлагын дугаар:
Нэр, цол хэргэм : Naidan - Ярилцлагын дугаар:
Date of Reviving:
Year : 1990 - Ярилцлагын дугаар: A 40
Monks in Old Temple :
100
300monks
200 monks
Notes :
For more information see ДУСО 014 AM.pdf
Form Number :
ДУСО 014
Survey Team :
Team D
Өвгөн
Oral History :
Бат-Эрдэнэ
Oral History :
Газрын зураг / Map
Additional Material / Нэмэлт материал
ДУСО 014Архивын зургууд / Archive photographs
Site Plan
Site plan drawn by surveyorsЦуглуулсан баримтууд / Materials collected
ДУСО 014 | ATSF | Л.Пүрэвдорж | Дэлгэрхангай сумын хураангуй түүх | Ном Хуудас : 12-15 | 0000-00-00 | Мандалговь | Д | |
ДУСО 014 | ATSF | Бари ламын хийдийн танилцуулага | танилцуулага Хуудас : 1 | 0000-00-00 | Д | |||
ДУСО 014 | ATSF | Нутаг амьтай заяа Сайхан овоо 80н жил | Ном Хуудас : 18-21 | 0000-00-00 | Улаанбаатар | Д |