Mergen bandidyn khiid
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Mergen bandidyn khiid,
Rinchen Number :
566
Rinchen Name :
Sodnomdarjaalin bandidyn khiid
Type of Temple :
Monastic City
Aimag Temple located in :
Dornod
Sum Temple located in :
Matad soum
Old Aimag Name :
Setsen Khan
Old Sum Name :
Uizen beisiin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Дорнод аймгийн Матад сумын Мэргэн Бандидын хийд Хуучнаар Сэцэн хан аймгийн Үйзэн бэйсийн хошуу, одоогийн Дорнод аймгийн Матад сумын нутагт, тал хээрийн бүсэд , сумын төвөөс зүүн урагш 20 км-т Мэргэн хамбын хийд буюу Содномдаржаалин бандидын хийд оршиж байжээ. Хийдийн хойно Арслан уул, баруун урд Хөх гэр, баруун урд Галбиртын булаг, зүүн талд Мөнхөд, баруун хойно Арслангийн шандтай. 1919 онд Богд Хаант Монгол улсын Дотоод Хэргийг Бүгд Захиран Шийтгэх Яамны захирамжаар Монгол улсын шаштир зохиох газарт цугласан “Өргөх Цес”-т Үйзэн бэйсийн хошууны Мэргэн хамбын хийдийн тухай ийнхүү тэмдэглэгджээ: Бадаргуулт Төрийн долоодугаар (1881) онд Мэргэн гэгээн Бандидагийн анхдугаар хувилгаан Лувсансамдан харьяат хошууны нутагт Цагаан Арслан хэмээх газар хувийн хүчээр сүм , суварга байгуулж, лам нарыг суулган шашныг дэлгэрүүлж амьтныг туслан явж харьяат сүмд “Пунцагдаржалин” нэр олгуулжээ. Жанч халсны хойно хоёрдугаар үеийн хувилгаан Сандагварийг Бадаргуулт Төрийн гучингуравдугаар (1907) онд уул сүмд нийлүүлэн суулгажээ. Олноо өргөгдсний хоёрдугаар (1912) онд уул сүмд Ганжуур зэрэг ном судар нэмэн байгуулсан учир айлтгаад хувилгаан ямба Мэргэн бандида цол шагнан хүртээжээ. Дараа хувийн хүчээр нэмэн байгуулсан сүмд зарлигаар “Буяныг дэлгэрүүлэгч” нэр шагнажээ (Монголын хүрээ хийдийн түүх, Ч.Банзрагч, Б.Сайнхүү, Улаанбаатар 2004) 1934-38 оны Хүрээ хийдийн судалгаанд: хилээс дотогш 90 км-т Цагаан арслан хэмээх газар оршин байсан уг хийд нь Бадаруулт төрийн 6-р он буюу 56 жилийн тэртээ Хошуу захирсан ноён бэйс Доржюулжилдогийн санаачлагаар үүсэн бий болсон бөгөөд сүм, дуган 5, 94 ламтай үүнээс, гавж дөрөв, маарамба нэг, равжамба нэгтэй, хөрөнгийн хувьд нэг жастай, адуу 2, үхэр 2, хашаа 4, байшин 15, эсгий гэр 9-тэй байжээ. Хийдийг 1937 оны 11-р сарын 12-нд Засгийн газрын тушаалаар дотогшлон нүүж чадаагүйн учир лам нарыг нь тарааж хаасан тухай тэмдэглэжээ. Холбогдох эх сурвалж -Монголын хүрээ хийдийн түүх, Ч.Банзрагч, Б.Сайнхүү, Улаанбаатар 2004 -Сэтгэлийн тахилгат уул буюу Хатгины ойллогын арван гурван овоонд өргөсөн арван гурван чулуу, Г. Аким, Улаанбаатар 2003 -Ядамын Жүрмэдийн ярилцлага (Дорнод аймгийн Чойбалсан хот, Хэрлэн сумын өндөр настан. 1921 онд төрсөн)
Description of location :
This site occupies ,steppe rangeland. At the back of the site is a tall mountain Tsagaan Arslan. In the west is an area called Khukh Ger, in the southwest is a well named Galbirtiin Bulag and east of the site is an area, Munkhud. To the northwest of the site is a spring, Arslangiin Shand. The site is located 20 km. southeast of the sum centre.
GPS readings :
North 46° 52’ East 115° 33’
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
The site base,, s whose size and location are clearly noticeableremain over a vast area. There are abundant stones, blue bricks and pieces of ceramic roof.
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Date of Reviving:
Monks in Old Temple :
not clear
not clear
Form Number :
ДОМТ 051
Survey Team :
Team F
