Zartyn Baga Dugan
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Zartyn Baga Dugan ,Dashchoimborlon,
Rinchen Number :
65
Rinchen Name :
Tsartain khural
Type of Temple :
Temporary Assembly
Aimag Temple located in :
Zavkhan
Sum Temple located in :
Ikh Uul sum
Old Aimag Name :
Sain Noyon
Old Sum Name :
Dalai Choinkhor vangiin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Завхан аймаг Зартын бага дуган. /Дашчоймболлин хурал / Сайн ноён хан аймгийн Далай Чойнхор вангийн хошууны нутаг Их уул сумын төвөөс баруун урагш 8-10 км орчим зайд Зарт багийн төвөөс хойш 16-17 км орчимд Зулзагатын ам хэмээх газар Зартын голын зүүн эрэгт энэхүү Зартын бага дуган хэмээх нэртэй Дашчоймболлин хурал төвхнөж байжээ. Уг хурал нь 1900-аад оны эхээр Зартын хүрээнээс салбарлан байгуулагдсан хурал бөгөөд 10-аад лам байнга сууж хурдаг Лхам шүтээнтэй хурал байжээ. Жил сарын дүйчэн өдрүүдээр Зартын хүрээнээс лам нар гарч ирж сар бүрийн шинийн 8-нд манал 15-нд Сандуйн жүд , 25-нд дарь эхийн мандал шива, 29-нд Лхам сахиус тахидаг байв. Мөн зуны эхэн сард Цагаан-Уулын овоо хэмээх тахилгат овоог тахидаг байжээ. 1934 оны эхээр тус хурал тарсан бөгөөд одоо хурлын туурь нэлээд тод үлджээ. Дуганы суурийн чулуугаар багцаалбал 6м:9м хэмжээтэй бөгөөд туурийн дотор талд Занхан буюу бурхан шүтээнээ байрлуулдаг чулуун тавцан нь хэвээрээ үлджээ. Энэ дуганы туурийн баруун хойд талд Сангийн байшин хэмээх 4м:6м хэмжээний жижиг байшин мөн зүүн хойд талд нь ийм хэмжээний гал тогоо буюу Си байшин хэмээх байгууламжийн туурь бий. Дуганы өмнө дүнчүүр маанийн хүрд байсан ба уг хүрдний туурь мөн үлдсэн байдаг. Уг дуганыг 1940-өөд оны үед нурааж хуучин Зарт сумын төв рүү зөөвөрлөжээ. Уг дуган нь тусдаа бие даасан хурал номын газар биш, Зартын хүрээний харъяа хурлын газар байжээ. / Их-уул сумын өндөр настан 76 настай На.Долгор гуайтай хийсэн ярилцлагаас 2007.06.23/
Description of location :
The site, which is clearly visible and slightly higher than the surrounding area, is 12Km from Ikh Uul sum centre, in the Zartyn valley. From the site one can see the families and rivers in the area. The area is called Zulzagatain am. the Sum centre is clearly visible from here. The Zartyn river passes by the west side of the site.
GPS readings :
North 48° 39’ East 098° 43’
Estimated site dimensions (metres) :
Side1: 6:9 Side2: 25: Side3: :40 Side4: 4:4 Side5: 4:5 Side6: 1,8
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
The main temple was 6M x 9M - not so big. The shrine inside the main temple had a stone basis, which remains visible. According the Na.Dolgor, the treasury and administration house was located to the northwest of the main temple. The kitchen was on the north-east side of the main temple. There used to a be a prayer wheel south of the kitchen, but there are no signs left now. The ground at the site is worn due to people walking on it and the grass is darker green, but it cannot be captured by the camera. On the west side of the main temple was a watch tower from where announcements were made, drums beaten and (conch) shells blown to gather the locals. 30M to the east of the main temple there is a stone foundation that was used for horse race ceremonies.
Date of founding the monastery/temple :
Unknown
Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1937 - Ярилцлагын дугаар:001
Огноо хаагдсан: 1937 - Ярилцлагын дугаар:002
Огноо нураагдсан:: 1945 - Ярилцлагын дугаар:001
Огноо нураагдсан:: 1950 - Ярилцлагын дугаар:002
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Date of Reviving:
Monks in Old Temple :
not many
not many
Notes :
1. In prof.Rinchen’s map it is called Tsartain khural. However, the locals call it Zartyn dugan. It has one main temple and 2-3 small temples, where the seasonal ceremonies were conducted, thus it was called khural in Rinchen’s map.
7. The precise site of the temple was located for us by the local elder former monk, 76 year old N.Dolgor, (locals call him uncle monk) who guided us around the site. As he says he cheers the ceremonies. He has built fences around the site to keep people away.
Form Number :
ЗАИУ 050
Survey Team :
Team А
